بایدها و نبایدهای آبیاری کم فشار

 کاهش سطح منابع آب و نیاز به میزان قابل توجهی آب در بخش کشاورزی، سبب شد تا سیستم آبیاری معرفی شود تا علاوه بر دارا بودن مزایای آبیاری تحت فشار، مشکلات آن نیز برطرف گردد. سامانه لوله‌های کم‌فشار عبارت است از مجموعه‌ای از مجاری لوله‌ای با جانمایی حلقوی یا شاخه‌ای که از کانال، مخزن آب یا ایستگاه پمپاژ تغذیه شده و نقش انتقال و توزیع آب با فشار کم را انجام می‌دهد.

در روش کم فشار معمولاً هیچ نیازی به پمپ و استخرهای ذخیره‌ای و حتی قطره‌چکان نیست و انرژی لازم توسط ایجاد اختلاف ارتفاع تأمین می‌شود.

حداکثر فشار کارکرد در سیستم‌های کم‌فشار کمتر از 10 متر و دبی حدود 5 متر بر ثانیه برای اراضی کوچک و حدود 25 تا 40 متر بر ثانیه برای چند هکتار استفاده می‌شود.

سامانه لوله‌های کم‌فشار ازنظر کاربرد عموماً جایگزین کانال‌های آب‌رسان مزارع (کانال‌های درجه 3) برای توزیع آب در نهرچه های آبیاری مزارع (کانال‌های درجه 4) یا گزینه‌های قابل رقابت با کانال‌های درجه 4 مانند لوله‌های آلومینیومی دریچه‌دار، لوله‌های پلاستیکی تاشونده دریچه دار بانام تجارتی هیدروفلوم می‌گردد.

لوله‌های کم‌فشار همچنین به‌عنوان گزینه جایگزین کانال‌های درجه 2 برای توزیع آب به آبگیر مزارع به کار گرفته می‌شوند. لوله‌های مورداستفاده در آبیاری کم‌فشار از جنس پلی‌اتیلن و با قطر معمول 40 میلی‌متر بوده و دائمی هستند و نیازی به جمع‌آوری آن‌ها نیست.

نکات اساسی طراحی سیستم‌های کم فشار:

طراحی هر سامانه نیاز به تمهیداتی دارد که فرد متخصص باید در هنگام طراحی به آن نکات توجه کند. از جمله نکات اساسی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

-در سامانه لوله‌های کم‌فشار، معمولاً بار هیدرولیکی 0/5 تا 1/5 متر در نقطه تحویل آب در مزرعه تأمین می‌گردد.

-لوله‌های سامانه کم فشار آبیاری در محل‌هایی که در معرض یخبندان می‌باشند (مناطق سردسیر) باید برای مقابله با یخ زدن و ترکیدگی، در فصل غیرآبیاری از آب تخلیه گردند.

-در انتهای هر خط لوله توزیع آب باید تمهیدات لازم برای سرریز شدن جریان مازاد احتمالی و هدایت آن به محل مناسب در مزرعه پیشبینی گردد.

-سامانه توزیع آبیاری با لوله‌های کم‌فشار عموماً به صورت شبکه لوله‌های مدفون در ترانشه برای انتقال و توزیع آب به نقاط تحویل آب در مزارع مورد استفاده قرار می‌گیرند.

-لوله‌ها می‌توانند در شیب‌های به طرف بالا و یا پایین کار گذاشته شوند، مشروط بر آن که رقوم ارتفاعی روی لوله‌ها زیر خط شیب هیدرولیکی مسیر قرار گیرد.

-در سامانه لوله‌های کم‌فشار برخلاف کانال‌های روباز، لازم نیست که حتماً مسیر نصب لوله در امتداد خطوط تراز با شیب رو به پایین مسیر حرکت نماید.

-هر نقطه تحویل آب در مسیر لوله کم فشار معمولاً به تجهیزات اندازه‌گیری مجهز می‌گردد تا دبی جریان و حجم کلی جریان تحویل شده در فصل آبیاری مشخص باشد.

انواع سیستم‌های کم فشار:

طبقه‌بندی لوله‌های کم‌فشار بر اساس معیارهای مختلفی انجام می‌گیرد. برای مثال سامانه‌های باز، بسته و نیمه بسته ازنظر کنترل فشار و به لحاظ جانمایی خطوط لوله به‌صورت شبکه شاخه‌ای، شبکه حلقوی و یا ترکیبی از این دو تقسیم‌بندی و طراحی می‌گردد.