زهکشی در کشاورزی
زهکشی در لغت و به طور کلی به معنای خارج نمودن آب اضافی از زمین به طور طبیعی یا مصنوعی بوده و از بیش از 200 سال پیش مرسوم بوده است. از زمان توسعه کشاورزی، زهکشی و روشهای گوناگون انجام آن نیز مورد توجه قرار گرفت. اکثر زمینهای کشاورزی در دوره محدودی از سال ممکن است دارای آب اضافی باشند که اگر این دوره کوتاه بوده و یا در زمانی رخ دهد که گیاه در مرحله بحرانی نباشد زیان چندانی به زراعت وارد نخواهد شد. به خصوص اینکه زمینها غالباً خود دارای زهکش طبیعی بوده و آب اضافی را به تدریج خارج میکنند. اما اگر دوره مانداب طولانی بوده و مصادف با مرحله بحرانی گیاه گردد، خارج ساختن آب اضافی به صورت مصنوعی که همان زهکشی باشد امری مفید و حتی ضروری میباشد. هدف از زهکشی ایجاد وضعیت مناسب برای رشد گیاه و ایجاد شرایط لازم برای کاربرد ماشین آلات کشاورزی است.
شرایط ماندابی باعث چه مشکلاتی خواهد شد؟
- رطوبت زیاد، سبب ایجاد شرایط مناسب برای رشد قارچها و باکتریها خواهد شد.
- در محیطهای آبی، جذب مواد سمی و عناصر سنگین افزایش میابد.
- شرایط ماندابی باعث کاهش تهویه خاک و اختلال در متابولیسم گیاه خواهد شد.
- شرایط غیر هوازی جذب عناصر لازم و کودها را کاهش میدهد.
- به دلیل کاهش دمای محیط رشد، شرایط جوانه زنی دچار اختلال شده و طول دوره رشد کاهش میابد.
7 دلیل اهمیت زهکشی
- هوادهی مناسب خاک
- جلوگیری از فرسایش خاک
- کاهش خاک و موادمغذی ناشی از ایجاد رواناب
- جلوگیری از تجمع نمک در ناحیه ریشه
- استفاده از آب زهکشی در زمان و مکان مناسب
- کنترل و جلوگیری از ماندابی شدن
- کنترل سیل
انواع زهکشی در کشاورزی
سیستمهای زهکشی به دو دسته سطحی و زیر سطحی تقسیم میشوند که هر یک از آنها دارای نامها و اجزای مختلف ولی با عملکرد یکسان هستند.
در قسمت پایین و یا در انتهای هر یک از سیستمها، یک خروجی قرار دارد. اجزای سیستم زهکشی سطحی عبارتند از قسمت اصلی، زهکشهای مزرعه و خروجی. سیستمهای زهکشی زیر سطحی نیز به طور کلی شامل یک قسمت اصلی، قسمت زیر زمینی، کانالهای جانبی و فرعی سیستم و دهانه خروجی میباشد که تمام قسمتها به جز دهانه خروجی در زیر زمین قرار دارند.
زهکش لانه موشی:
زهکشی لانه موشی شبیه به زهکشی لولهای است و از یک جسم مخروطی شکل درون خاک ساخته میشود. از این نوع زهکشی برای خاک هایی استفاده میشود که مواد عالی موجود در آن زیاد است.
زهکش حائل:
از زهکشی حائل برای جدا کردن دو قطعه زمین از یکدیگر استفاده میشود تا آبی که از زمین خارج میشود وارد زمین دیگر نشود. عمق این زهکشی حدود2 الی 2/5 متر است.
زهکش روباز:
این کانال به شکل ذوزنقه میباشد و در گودی قرار گرفته و فاقد هرگونه لوله میباشد.
زهکشی عمودی:
از زهکشی عمودی برای خارج نمودن آب از چاههای عمیق به وسیلهٔ دستگاهای مکش استفاده میشود.
زهکشی لولهای:
در زهکشی لولهای آب توسط لولههای به هم وصل شده به مکان مورد نظر انتقال داده میشود.
در مطالب آینده به بررسی انواع سیستمهای زهکشی و چگونگی طراحی آنها خواهیم پرداخت. شرکت آرکا سازه قنات کیان طراح و مجری تخصصی انواع سیستمهای آبیاری و زهکشی میباشد. جهت مشاوره و کسب اطلاعات کافی است از طریق راههای ارتباطی با کارشناسان ما در ارتباط باشید.