تاریخچه سیستم های آبیاری

کشاورزی به‌ عنوان اصلی‌ترین راه تأمین غذای انسان تابع عوامل گوناگونی می‌باشد. دما، بارندگی، نوع خاک و… از جمله مهم‌ ترین عوامل تأثیرگذار هستند. زراعت در ابتدا به مقدار بارش برف و باران وابسته بود. بنابراین اگر در یک سال به‌ اندازه کافی بارندگی نمی‌ شد، محصول خوبی هم به دست نمی‌آمد این موضوع سبب شد تا نیاکان ما به این نتیجه برسند که باید رطوبت موردنیاز گیاهان از طریق آبیاری تأمین شود. درنتیجه تصمیم گرفتند تا از آب‌هایی که در طبیعت به‌صورت رودخانه، چشمه، چاه و قنات وجود داشت، برای آبیاری زمین‌های خود استفاده کنند.

آبیاری در واقع به فرآیندی گفته می‌شود که طی آن میزان کنترل‌شده و مشخصی آب در فواصل زمانی مشخص به زمین داده می‌شود تا به‌واسطه آن رشد و عملکرد گیاه افزایش یابد. از بین رفتن خاک کشاورزی، دشواری‌های فراوان آبیاری و صرف وقت و هزینه زیاد، انسان را به فکر انداخت تا راه جدیدی برای آسان‌تر شدن آبیاری مزارع خود پیدا کنند. سرانجام با الهام از ریزش باران در طبیعت (آبپاش) اختراع شد. ولی چون از این وسیله نمی‌توانستند برای زمینه‌ای بزرگ استفاده کنند روش تازه‌ای برای آبیاری باغ‌ها و مزارع پیداکرده آن را (آبیاری تحت‌فشار) نامیدند.  در این روش (آب) به‌وسیله پمپ یا اختلاف ارتفاع تحت‌فشار قرارگرفته و به‌صورت باران یا قطره و یا روش‌های مناسب دیگر، در اختیار گیاه قرار می‌گیرد.

از نظر تاریخچه زمانی و مکانی اولین شواهد باستان‌شناسی در خصوص آبیاری در کشاورزی، مربوط به حدود ۶۰۰۰ سال قبل از میلاد است. عموم معتقدند که در مصر آبیاری تقریباً در همان زمان انجام می‌شده است و اولین نمایش تصویری آبیاری مصر در حدود ۳۱۰۰ سال قبل از میلاد است. در هزاره‌های بعدی، آبیاری در سراسر ایران، خاورمیانه و غرب به امتداد مدیترانه گسترش یافت. در همان بازه زمانی فناوری آبیاری کم‌وبیش به طور مستقل در سراسر قاره آسیا (هند، پاکستان، چین و…) ظاهر شد. با گذشت زمان این فناوری در شمال و جنوب غربی فعلی ایالات متحده نیز ظاهر شد.

تاریخچه آبیاری مدرن:

آبیاری زمین‌ها با شرایط مختلف سبب شد تا براساس نیاز، مدرن سازی و ابتکار در شیوه‌های آبیاری انجام گیرد. سابقه آبیاری قطره‌ای به دوران باستان بازمی‌گردد. اولین جرقه‌های آبیاری قطره‌ای زمانی بود که کشاورزان، کوزه و گلدان‌های سفالی را پر از آب می‌کردند تا در زیر خاک و نزدیک به ریشه گیاه دفن کنند. همچنین در بدنهٔ این کوزه‌ها حفره‌های ریزی ایجاد می‌کردند تا آب به‌صورت اندک‌اندک و در مدت طولانی به ریشه گیاه برسد. این کار باعث می‌شد تا با رسیدن یکنواخت و مداوم  آب به ریشه گیاه، رشد گیاه بهبود پیدا کند. این شیوه‌ها تا حدود زیادی به مفهوم آبیاری قطره‌ای نزدیک بود.

از حدود سال 1866 در افغانستان محققان لوله‌های سفالی سوراخ‌داری طراحی کردند که کاربرد آن‌ها بسیار شبیه به آبیاری قطره‌ای کنونی بود. سپس از 1920 تا 1945 با پیشرفت صنعت پلاستیک تولید لوله‌های آبیاری به شیوه اکنون نیز گسترش یافت.  مخترعی استرالیایی به نام هانیس تیل ایده‌ای برای ساخت لوله پلاستیکی را مطرح کرد. این روند تا سال 1959 ادامه داشت تا اینکه دو محقق اسرائیلی اولین قطره‌چکان را اختراع کردند در این میان از سال 1930 نیز آبپاش‌های ضربه‌ای به سیستم‌های آبیاری افزوده شد.

سیستم‌های آبیاری روز به روز در حال توسعه بوده و با هوشمند سازی، مکانیزاسیون و استفاده از تکنولوژی به توسعه بخش کشاورزی می‌پردازند.