
ارتباط و علاقه انسان به گیاهان از سالهای دور سبب استفاده از انواع آنها در فضای زندگی شهری شده است. فضاهای سبز شهری شامل بخشی از فضاهای باز شهری میشود که به طور طبیعی یا مصنوعی تحت استقرار درختها، درختچهها، چمن و سایر گیاهان قرار میگیرد. فضاهای سبز در اکثر نقاط جهان بخشی اساسی از محیط شهری را تشکیل داده و تحت قوانین و مقررات شهری و روستایی و با مدیریت و نظارت افراد متخصص باید نگهداری و توسعه یابند.
آبیاری از مهمترین بخشهای مربوط به نگهداری گیاهان و فضاهای شامل آنهاست. به طور کلی هدف از توسعه آبیاری مدرن باید استفاده بهینه از آب همراه با زمین، منابع انسانی و نیز دیگر موارد ضروری (انرژی، ماشین آلات، کنترل علفهای هرز و کودها)، به منظور رسیدن به فضای سبز مطلوب و پایداری آن باشد. انتخاب یک روش مناسب آبیاری، میبایست دربرگیرنده ترکیبی از شرایط فیزیکی و اجتماعی – اقتصادی بوده که این موارد، گاه پیچیده میباشد. در مواردی که کمبود آب حاد است، باید حداکثر کوشش در جهت افزایش راندمان مصرف آب به عمل آید. در مواردی که محدودیت سرمایه وجود دارد؛ کوشش اصلی باید در جهت انتخاب یک روش آبیاری با حداقل وابستگی به سرمایه گذاری و یا تجهیزات گران قیمت متمرکز شود. در سایر موارد عوامل مؤثر در تصمیم گیری ممکن است نیاز به انرژی، در دست بودن نیروی کار و یا هزینههای نگهداری باشد.
فضای سبز چگونه آبیاری میشود؟
در هر منطقه و با توجه به شرایط گوناگون و نوع پوشش فضای سبز، سیستم مناسب باید انتخاب و اجرا شود. روشهای توزیع آب در فضای سبز به روشهایی گفته میشود که آب را در سطح فضای سبز در اختیار گیاه قرار میدهد. آبیاری فضای سبز نیز مانند آبیاری کشاورزی به دو شیوه آبیاری سطحی و تحت فشار انجام میگیرد.
-روشهای آبیاری سطحی:
به روشهایی گفته میشود که آب را تحت اثر نیروی ثقل روی سطح زمین در فضای سبز پخش میکنند. به این روشهای آبیاری، روشهای ثقلی هم گفته میشود. رایجترین روشهای آبیاری سطحی در فضای سبز، روش کرتی یا غرقابی، نواری و جویچهای هستند. از جمله مزایای این روشها سادگی و عدم نیاز به دانش بالا برای انجام این روشها و همچنین هزینه پایینتر نسبت به روشهای تحت فشار است اما نیاز به تجربه و نیروی کارگری، مشکلات در ابتدا و انتهای دوره رشد گیاه و کاهش راندمان از جمله معایب اصلی این روشهاست.
-روشهای آبیاری تحت فشار:
به روشهایی گفته میشود که آب را با فشار بیشتر از یک اتمسفر، از طریق یک شبکه انتقال در فضای سبز توزیع میکنند. روشهای آبیاری تحت فشار به دو دسته آبیاری بارانی و قطرهای تقسیم میشوند. به غیر از روش آبیاری قطرهای، روش دیگری هم در سالهای اخیر با نام سیستم آبیاری تراوا مورد استفاده قرار گرفته است. در این روش، آبیاری به صورت آبیاری زیرسطحی صورت میگیرد و آب از طریق لولههای پلاستیکی به قطر 2 سانتی مترتراوش کرده و به ریشه گیاه میرسد.
بهترین سیستم آبیاری فضای سبز:
به طور کلی چیزی به نام بهترین سیستم وجود ندارد و با توجه به امکانات و شرایط بهترین سیستم تعیین میشود. جستجو برای انتخاب روشهای مناسب آبیاری، محدود به سطح دانش موجود بوده و از طریق آزمون و خطا و تجربه محلی امکان پذیر میباشد. اولین معیار برای انتخاب و وفق دادن یک روش و یا روش جدید آبیاری با نیازهای ویژه و شرایط و مقتضیات سیستم بهره بردار، کاهش هزینههای سرمایهای در ارتباط با نصب این سیستمها میباشد. امروزه در فضای سبز مدرن، سیستمها به گونهای طراحی شدهاند که از طریق جانشین ساختن نیروی مکانیکی و خودکارکردن، نیاز به نیروی انسانی به حداقل برسد و به این ترتیب در هزینههای جاری سیستم نگهداری صرفه جویی شود. هرچند در حال حاضر با توجه به هزینه اولیه زیاد طراحی و اجرای سیستمهای خودکار، مدیریت فضای سبز هزینه زیاد جاری را متحمل شده و از استفاده از سیستمهای خودکار پرهیز میکند.
استفاده از سیستم پیچیده و مجهز تنها در شرایط خاص که فضای سبز باارزش و یا گیاهان باارزش خاص موردنظر باشد، قابل توجیه است. برای مثال سیستم بارانی ثابت برای آبیاری فضای سبز و زمینهای ورزشی و گیاهان و درختچههای زینتی و انواع گلها از طریق سیستم آبیاری موضعی یا میکرو، آبیاری میشود.