گوجه‌ فرنگی یکی از محصولات مهم و پرمصرف در صنایع غذایی و زراعی است و مصرف آن بسیار رایج است. برای رشد و تولید بهتر گوجه‌ فرنگی، تغذیه گوجه فرنگی و برنامه کامل آبیاری بسیار مهم می‌ باشد.

این گیاه در علم باغبانی و از نظر نداشتن هسته در گروه سبزیجات قرار می گیرد. کشت و پرورش این گیاه به‌ طور کلی، مساحتی حدود سه میلیون هکتار را به خود اختصاص داده‌ است، که نزدیک به یک‌ سوم کل مساحت مختص به کشت تره‌ بار در جهان است.

شرایط مناسب جهت تغذیه گوجه فرنگی

نوع خاک

نوع خاک در تغذیه گوجه فرنگی تأثیر بسیار زیادی دارد. گوجه فرنگی در زمین هایی که دارای خاک تازه و بکر باشند به عمل می آید. ولی بایستی به حد کافی کود پوسیده حیوانی در یک هکتار زمین پخش کرده و خاک را برگردان کرد. در هنگام بهار 2 هفته قبل از کاشت مقدار 1200 کیلو کود شیمیایی مخلوط کودهای مختلف به نسبت 4 قسمت نیترات دوسود ، 2 قسمت سولفات دو پتاس و 6 قسمت سوپر فسفات به خاک داده و آنرا با خاک مخلوط می­ نمایند.

PH مناسب خاک

مناسب ترین PH برای  رشد گوجه فرنگی 5/5 تا 8/6 می باشد. به منظور تولید زودهنگام و مناسب گوجه فرنگی، گياهچه (نشا) هاي سالم و قوي گوجه فرنگي با روش نشاء كاري و در فاصله هاي مناسب از یکدیگر کاشته می شود. گوجه فرنگی از جمله محصولاتی است که کشت آن در گلخانه بسیار توسعه یافته است.

آب مناسب برای کاشت گوجه فرنگی

• نیاز آبی

در شرایط معمول، برای کشت گوجه‌ فرنگی به‌صورت زمستانی، حداقل نیاز آبی این گیاه حدود 350 تا 400 میلی‌متر در سال و در فصل تابستان، این مقدار به حدود 500 تا 550 میلی‌ متر در سال افزایش می‌ یابد. اما این میزان آب بستگی به عواملی مانند نوع خاک، شرایط آب و هوایی و نوع گونه کشت شده دارد.

• کیفیت آب

کیفیت آب برای کشت گوجه‌ فرنگی بسیار مهم است. این گیاه به آب با مقدار مناسبی از مواد غذایی و کمیاب مانند فلزات سنگین و نمک حساس است. بهترین کیفیت آب برای کشت گوج ه‌فرنگی، آب با مقدار مناسبی از نیتروژن، فسفر و پتاسیم می‌ باشد.

• PH آب

PH آب باید بین 6 تا 7 باشد تا بتوان بهترین شرایط رشد را برای گوجه‌ فرنگی فراهم کرد. در صورتی که PH آب کمتر از 6 باشد، می‌تواند باعث جذب زیاد فلزات سنگین شود و در صورتی که بیشتر از 7 باشد، می‌تواند باعث کمبود عناصر غذایی شود.

• دمای مناسب

دمای آب برای کشت گوج ه‌فرنگی باید بین 20 تا 25 درجه سانتی‌گراد باشد. در دمای بالاتر از 30 درجه سانتی‌ گراد، گوجه‌ فرنگی به دلیل تبخیر بیشتر، نیاز به مقدار بیشتری از آب دارد و اگر دمای آب بالاتر از 35 درجه سانتی‌گراد باشد، ممکن است باعث آسیب به گیاه شود.

برنامه کامل آبیاری گوجه فرنگی

گوجه فرنگی برای رشد و نمو سريع خود و همچنين به خاطر محصول زيادی که توليد می کند نياز فراوانی به آب دارد .بر اساس آزمايشات هر بوته گوجه فرنگی گلخانه ای در طول دوره رشد 65 ليتر آب مصرف می کند. بنابراين برای هر مترمربع سطح زير کشت حدود 300 تا 340 ليتر آب لازم است.

زمان آبیاری گوجه فرنگی

زمان آبیاری گوجه فرنگی در هر فصل، بسته به شرایط آب و هوایی و خاک منطقه متفاوت است، اما در کل به طور کلی، می‌توان زمان آبیاری گوجه فرنگی در چهار فصل را به صورت زیر بیان کرد:

فصل بهار: در ابتدای فصل بهار، آبیاری باید بسیار کم صورت گیرد و فقط در صورتی که خاک خشک باشد، باید آبیاری صورت گیرد.

فصل تابستان: در فصل تابستان، به دلیل افزایش دما و تبخیر بیشتر، نیاز به آبیاری بیشتر است. بهترین زمان برای آبیاری گوجه فرنگی، صبح زود و شب است. آبیاری در طول روز در فصل‌ های گرم تابستان، می‌ تواند باعث خشک شدن گیاه و آسیب به آن شود.

فصل پاییز: در این فصل نیاز به آبیاری کمتر است و آبیاری باید فقط در صورت خشکی خاک انجام شود.

فصل زمستان: در فصل زمستان، آبیاری گوجه فرنگی صورت نمی‌گیرد و گیاه از طریق بارش های طبیعی و رطوبت خاک تامین می‌شود.

دور آبیاری گوجه فرنگی

برای آبیاری گوجه فرنگی باید فاصله زمانی بین آبیاری‌ها به گونه‌ای باشد که خاک در هر زمانی به حالت مرطوبی باشد و به طور متوسط دور آبیاری باید حدود 7 تا 10 روز باشد. با این حال، در صورتی که هوا بسیار گرم و خشک باشد و برگ‌ های گوجه فرنگی بیشتر از حد بخار یابی کنند، ممکن است نیاز به آبیاری بیشتری داشته باشند.

همچنین در مرحله گلدهی و تشکیل میوه، نیاز به آبیاری بیشتری نیز حس می‌شود. لذا برای تعیین دور آبیاری مناسب، باید به شرایط محیطی منطقه و وضعیت آبیاری گیاه در هر مرحله توجه کرد.

نکات مهم در تعیین دور آبیاری گوجه فرنگی

باغبانان باید طوری خاک را آبیاری کنند که 10 تا 12 سانتیمتر زیر خاک نیز خیس باشد. برای آبیاری گیاه گوجه ‌فرنگی ممکن است چندین روش آبیاری وجود داشته باشد که انتخاب روش مناسب آبیاری به مواردی چون در دسترس بودن تجهیزات مورد نیاز، اندازه و شکل زمین کشاورزی و باغ، مقدار و کیفیت آب در دسترس، موارد اقتصادی و… بستگی دارد.

فاصله کشت گوجه فرنگی

فاصله ردیف‌های کشت گوجه‌فرنگی بستگی به شرایط خاک، آب و هوا، نوع گونه کشت شده و دسترسی به منابع آبی دارد. با این حال، در بسیاری از موارد، فاصله ردیف‌ های کشت گوجه‌ فرنگی معمولاً بین 60 تا 90 سانتی‌متر است.

اما در برخی موارد، مانند کشت در گلخانه، فاصله ردیف‌ها می‌تواند کمتر یا بیشتر از این باشد. در هر صورت، برای تعیین بهترین فاصله بین ردیف‌ های کشت گوجه‌ فرنگی، باید شرایط محیطی و نوع گونه را مورد بررسی دقیق قرار داد.

بهترین سیستم آبیاری برای گوجه فرنگی

به طور کلی مناسب ترین سیستم آبیاری برای کشت گوجه فرنگی در فضای باز و گلخانه سیستم آبیاری نواری با نوار تیپ می باشد. همجنین در بعضی مناطق با استفاده از لوله های بارانی سیستم آبیاری بارانی در فضای باز استفاده می شود.

مراحل تغذیه گوجه فرنگی

رشد گوجه فرنگی در مزرعه به هفت مرحله تقسیم می شود که کشاورز با دانستن مراحل مختلف رشد گوجه فرنگی و شناخت نیازهای هر مرحله رشد گوجه، میتواند با داشتن یک برنامه غذایی مناسب، عملکرد محصول را افزایش دهد.

مرحله اول پیش از کشت گوجه فرنگی

در این مرحله کود دهی با توجه به آزمایش خاک و نیاز های مزرعه انجام می گیرد. کود های اوره، فسفر و پتاسه در این مرحله به خاک اضافه می شود.

مرحله دوم قبل از انتقال نشاء به زمین اصلی

کود دهی این مرحله به صورت غوطه ور سازی و فرو بردن سبد نشاء در محلول هیومیک اسید انجام می شود. توصیه ما استفاده از هیومیک اسید مایع سپتا و هیومیک اسید پودری غنچه می باشد.

مرحله سوم آبیاری اول و پس از استقرار نشاها

در این مرحله کود به همراه آب آبیاری در مزرعه توزیع می شود.

مرحله چهارم  رشد برگی

کود NPK 20 20 20 سپتا و NPK 20 20 20 غنچه در این دوره مناسب می باشد که بهتر است هریک از این کود ها به همراه آمینو اسید سپتا  مصرف شوند که مصرف این کود ها هم بصورت آبیاری و هم محلول پاشی قابل مصرف می باشند.

مرحله پنجم گلدهی

در این مرحله از رشد گوجه فرنگی از کود های ریز مغذی مانند میکرو مکس سپتا، میکرو غنچه به همراه آمینو اسید سپتا استفاده می شود.

مرحله ششم تشکیل میوه و قبل از برداشت

نکات مهم در تغذیه گوجه فرنگی و برنامه کامل آبیاری

تأمین عناصر غذایی

گوجه فرنگی به عنوان یک گیاه گرمسیری و بازاریابی شده، به مقدار زیادی عناصر غذایی برای رشد و تولید محصول نیاز دارد. بنابراین، تأمین موازی عناصر غذایی از خاک و اعمال کود های متعادل و کامل بسیار اهمیت دارد. مواردی مانند نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم و منیزیم از جمله عناصری هستند که باید به مقدار مناسب برای گوجه فرنگی در دسترس باشند تا به رشد سالم و تولید محصول با کیفیت کمک کنند.

مدیریت زهکشی و رطوبت خاک

گوجه فرنگی نیاز به رطوبت مناسب در طول فصل رشد و تولید دارد. زهکشی خوب خاک و کنترل رطوبت خاک می‌تواند به بهبود کیفیت محصول و کاهش خطر بروز بیماری‌ ها و آفات کمک کند. همچنین باید به انتخاب مکان مناسب برای کشت گوجه فرنگی توجه کرد تا خاک دارای دفعات آبیاری مناسب و زهکشی صحیح باشد.

کنترل بیماری‌ ها و آفات

گوجه فرنگی به بیماری‌ ها و آفات مختلفی از جمله قارچ‌ ها، باکتری‌ ها، و حشرات حساس است. برای تغذیه مناسب گوجه فرنگی، باید از استفاده از کود ها و محصولات ضد عفونی‌ کننده معتبر و مناسب، ضد عفونی کردن ابزار ها و وسایل کشت، همچنین کنترل بیماری‌ ها و آفات با انجام شود.

انتخاب مناسب سیستم آبیاری

برای کشت گوجه فرنگی، سیستم آبیاری مناسب باید انتخاب شود. مانند سیستم های قطره‌ ای، آبیاری تحت فشار، و آبیاری مکانیزه. انتخاب سیستم آبیاری صحیح می‌ تواند به بهبود کیفیت محصول و کاهش مصرف آب کمک کند.

زمان آبیاری مناسب

گوجه فرنگی باید در طول دوره رشد و تولید مداوماً آبیاری شود. زمان آبیاری مناسب باید بر اساس وضعیت آب در خاک، شرایط جوی، و میزان رشد گیاه تنظیم شود. در آغاز فصل رشد، گوجه فرنگی نیاز به رطوبت بیشتری دارد و در طول میوه‌ دهی، باید آبیاری با دقت بیشتری انجام شود تا از تراکم محصول جلوگیری شود.

کنترل میزان آب

برای رشد و تولید گوجه فرنگی، میزان آب مناسب باید تأمین شود. مصرف زیاد آب می‌تواند به خطر مواجهه با بیماری‌ ها و مشکلات دیگری برای گوجه فرنگی شود. از سوی دیگر، کمبود آب نیز می‌تواند باعث کاهش رشد و تولید محصول گردد. بنابراین، کنترل میزان آب و آبیاری براساس نیاز گیاه، می‌تواند به بهبود عملکرد و کیفیت محصول کمک کند.