انتخاب سیستم آبیاری 

کشاورزی از مهمترین بخش های هر کشور به شمار رفته و از آنجایی که موضوع آب یک بحث حیاتی در زمینه کشاورزی محسوب میشود یکی از راه های افزایش بازدهی مصرف آب در مزارع استفاده از روش مناسب آبیاری و با راندمان بالا میباشد. روش آبیاری در واقع به مجموعه عملیات انتقال آب به مزرعه و تا رفع نیاز آبی گیاه گفته میشود. سیستم های آبیاری به طور کلی به دو نوع سیستم های آبیاری سطحی و سیستم های تحت فشار تقسیم می¬شود. بدیهی است که برای همه مزارع و با هر شرایطی نمیتوان طراحی مشابهی را پیاده کرد. تصمیم¬گیری در انتخاب یک سیستم آبیاری باید با توجه به کلیه عوامل تاثیرگذار در کارایی آن سیستم باشد تا با توجه به شرایط نسبت به بکارگیری مناسب ترین سیستم اقدام گردد.

از مهمترین عوامل موثر در انتخاب نوع سیستم آبیاری میتوان به نوع منبع آبیاری، نوع خاک، توپوگرافی، نوع محصول، مسائل اقتصادی و اجتماعی و… اشاره کرد.

منبع آب:

در بحث منبع آب، اطلاعات کافی در مورد کمیت و کیفیت آب در انتخاب سیستم تاثیرگذار است. کیفیت آب با انجام آنالیزهای آزمایشگاهی مانند آزمایش میزان شوری آب و تعیین میزان کلر و سدیم موجود در آب سنجیده می¬شود و اما کمیت آب مشخص کننده میزان کشت، میزان سرمایه مورد نیاز و چگونگی درسترسی به آب تعیین کننده ظرفیت سیستم آبیاری، ضرورت یا عدم ضرورت ساخت استخر ذخیره می باشد. بطور کلی راندمان کاربرد آب در روش های آبیاری تحت فشار (قطره ای یا بارانی) نسبت به آبیاری سطحی بیشتر است، در نتیجه در مناطق با منبع آب محدود این روش ها ترجیح داده می شوند.

نوع خاک:

خاک نیز مانند آب نیازمند آزمایشاتی از جمله تعیین نوع عناصر خاک به منظور کوددهی مناسب و همچنین تعیین بافت و ساختار خاک برای انتخاب سیستم بسیار اهمیت دارد. به عنوان مثال خاک های شنی به دلیل تخلخل کم، منبع ذخیره مناسبی از آب نیستند و به دلیل قطر درشت فضای خالی در یک توده ی خاک میزان نفوذ آب خصوصا بصورت عمودی در داخل خاک زیاد است بنابراین آبیاری این نوع از خاک ها بایستی به تعداد زیاد (فواصل کم) ولی در هر بار مقدار آب مصرفی کم باشد. تحت این شرایط آبیاری قطره ای یا بارانی مناسب تر از آبیاری سطحی است. به همین ترتیب با توجه به نوع خاک و با در نظر گرفتن تمام شرایط سیستم انتخاب میگردد.

توپوگرافی:

بررسی شیب و پستی و بلندی های زمین از دیگر مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرند. به عنوان مثال در زمین هایی با شیب تند، آبیاری سطحی معمولا از راندمان پایینی برخوردار است اما با انتخاب یک سیستم اصولی و با در نظر گرفتن همان شیب میتوان به راندمان بالایی دست یافت.

نوع محصول و الگوی کشت:

با توجه به شرایط منطقه، محصولات غالب کشت شده در منطقه، شرایط کشت، ماشین آلات در دسترس، کیفیت و کمیت آب، الگوی کشت مورد نظر باید تعیین شود. بعد از انتخاب الگوی کشت تا حد زیادی گزینه های انتخابی برای سیستم آبیاری مشخص می گردد. برخی گیاهان همانند ذرت اگرچه با آبیاری بارانی نیز قابل آبیاری هستند، اما کشت خطی و آبیاری آنها بوسیله نوار تیپ بسیار نتیجه بهتری در پی دارد و عملکرد محصول را افزایش می دهد. اگر در الگوی کشت خود، پس از محصولی مانند گندم قصد کاشت ذرت یا گیاهان ردیفی را دارید، استفاده از سیستم های آبیاری تلفیقی برای شما پیشنهاد می گردد.

مسائل اقتصادی و اجتماعی:

برای یک کشاوز مسائل مربوط به هزینه از جمله مهمترین مسائل است که با آگاهی کامل میتوان سیستم مناسب و با توجه به توان مالی زارع طراحی گردد. برای مثال سیستم های تحت فشار ممکن است هزینه اولیه بالایی داشته باشند اما با در نظر گرفتن هزینه کارگری و بهره برداری پایین، می¬توانند بسیار به صرفه باشند. همچنین بررسی شرایط اجتماعی منطقه در خصوص اطلاع در مورد چگونگی کارکرد سیستم و وجود تعمیرکاران احتمالی نیز از مواردی است که بایستی مد نظر قرار گیرد.

عوامل دیگری از جمله اطلاعات هواشناسی منطقه، نوع محصول، شکل زمین، بررسی دسترسی به انرژی و… ازجمله موارد دارای اهمیت است. پس از تعیین موارد گفته شده، انتخاب و طراحی سیستم باید توسط یک طراح متخصص انجام گیرد. بسیاری از سیستمها به دلیل طراحی غیر اصولی با مشکل مواجه میشود بنابراین طراحی و اجرای سیستم ها امری تخصصی و دقیق میباشد.